Jak policzyć rentowność obligacji?

Od czego zależy cena rynkowa obligacji?

Jakie przepływy pieniężne generują obligacje?

Które obligacje są bezpieczne, czyli analiza fundamentalna emitentów obligacji korporacyjnych

Strategie inwestycyjne, czyli jak zarabiać na obligacjach?


Jak policzyć rentowność obligacji?

 

Bieżąca stopa dochodu

Bieżąca stopa dochodu (ang. current yield) jest najprostszą i najczęściej używaną metodą określania rentowności obligacji, należy jednak pamiętać, że nie uwzględnia ona wartości pieniądza w czasie. Bieżąca stopa dochodu jest to proste porównanie wysokości rocznego kuponu i bieżącej ceny rynkowej (ceny nabycia) obligacji.

Wyraża się wzorem:

Wzór - rentowność bieżąca obligacji

 

w którym:

RB – bieżąca stopa dochodu (current yield),

C – wysokość rocznych płatności kuponowych,

P – rynkowa cena obligacji.

Przykład:

Obligatariusz kupił trzyletnią obligację o wartości nominalnej 1.000 zł po kursie równym 101,5% (cena wynosi zatem 1.015 zł). Oprocentowanie obligacji jest równe 6,5%, w związku z czym inwestor otrzymuje w danym roku 65 zł odsetek.

Bieżąca stopa dochodu = 65/1015 = 6,40%

 

Stopa zwrotu w terminie do wykupu – YTM

Stopa zwrotu w terminie do wykupu (ang. yield to maturity – YTM) w przeciwieństwie do bieżącej stopy dochodu uwzględnia wartość pieniądza w czasie trwanie inwestycji. YTM jest rentownością obligacji, przy której spełnione jest równanie:

Wzór na YTM

 

w którym:

P – cena obligacji,

C – płatność kuponowa,

M – wartość nominalna,

i – kolejne okresy, w których wypłacane są odsetki,

n – liczba okresów do wykupu obligacji.

Przykład:

Kurs rynkowy trzyletniej obligacji o wartości nominalnej 1.000 zł wynosi 103,0% (cena równa jest zatem 1.030 zł). Oprocentowanie obligacji jest stałe i wynosi 6,5% w skali roku. Inwestor otrzymuje więc co rok 65 zł odsetek, które są reinwestowane również po stopie 6,5%.

1.030 = 65/(1+YTM)^1 + 65/(1+YTM)^2 + 65/(1+YTM)^3 + 1.000/(1+YTM)^3

YTM = 6,31%

Warto zauważyć, że formuła liczenia YTM jest jednocześnie formułą wyceny obligacji. Wynika stąd, że YTM jest stopą procentową, dla której obecna wartość przyszłych przepływów gotówkowych generowanych przez obligację (wypłata odsetek, wykup obligacji) jest równa cenie zapłaconej za obligację. Taka formuła wyceny obligacji zakłada:

  • reinwestowanie wypłaconych kuponów według stopy procentowej równej YTM,
  • płaską strukturę stóp procentowych w trakcie trwania obligacji.

 

Spełnienie powyższych założeń jest w praktyce niemożliwe do zrealizowania, a więc inwestor może tylko w przybliżeniu określić rentowność YTM swojej inwestycji. Należy również pamiętać o uwzględnieniu płaconej prowizji oraz corocznych podatków od otrzymanych odsetek w celu obliczenia rzeczywistej stopy YTM netto.

 

Stopa zwrotu w terminie do wcześniejszego wykupu – YTC

Szczególnym rodzajem stopy zwrotu w terminie do wykupu YTM jest stopa zwrotu w terminie do wcześniejszego wykupu – YTC (ang. yield to call). Dotyczy ona obligacji emitowanych z opcją wcześniejszego wykupu i przy jej kalkulacji zakłada się, że obligacja zostanie wykupiona w pierwszym możliwym terminie.


Od czego zależy cena rynkowa obligacji?

 

Podstawowym czynnikiem wpływającym na zmiany ceny obligacji są wahania wysokości stóp procentowych. Zmiany cen obligacji mają charakter odwrotny do zmian stóp procentowych. Gdy stopy procentowe rosną, cena obligacji maleje, i odwrotnie - gdy stopy procentowe spadają, cena obligacji rośnie.

 

Czas trwania obligacji (ang. Macaulay duration)

Czas trwania obligacji (ang. Macaulay duration) jest miarą wrażliwości ceny obligacji na zmiany wysokości stóp procentowych. Im wyższa jest wartość czasu trwania danej obligacji, tym jej cena jest bardziej wrażliwa na zmiany rynkowych stóp procentowych.

Czas trwania obligacji zależy od terminu jej wykupu oraz wysokości wypłacanych odsetek. Im dłuższy termin do wykupu, tym większy czas trwania obligacji. Im wyższej wartości kupony są wypłacane z danej obligacji, tym mniejsza jest wrażliwość jej ceny na zmiany poziomu stóp procentowych, a co za tym idzie tym mniejszy czas trwania obligacji (duration).

W przypadku obligacji zerokuponowych czas trwania jest równy terminowi do wykupu obligacji. W przypadku obligacji zmiennoprocentowych, opartych o rynkową stopę procentową, przyjmuje się w uproszczeniu, że czas trwania tych obligacji jest równy terminowi do wypłaty najbliższego kuponu.

W praktyce oznacza to, że jeśli oczekujemy obniżek rynkowych stóp procentowych, powinniśmy kupować obligacje o jak najbardziej odległym terminie wykupu i jak najniższej wysokości wypłacanych odsetek, najlepiej papiery zerokuponowe. Natomiast oczekując podwyżek stóp procentowych, najlepiej kupować obligacje o zmiennym oprocentowaniu (gdyż ich duration jest równe terminowi do wypłaty najbliższego kuponu), obligacje o bliskim terminie wykupu oraz obligacje o jak najwyższym oprocentowaniu nominalnym.

Formuła kalkulacji średniego czasu trwania zakłada, iż struktura czasowa stóp procentowych jest płaska i jej przesunięcia (zmiany stóp procentowych) mają charakter równoległy. Innymi słowy przyjmujemy, że zmiana krótkich stóp (np. 3-miesięcznych) będzie identyczna jak zmiana długich stóp (np. 4-letnich).

Czas trwania wyraża się wzorem:

Czas trwania obligacji

 

Zmodyfikowany czas trwania obligacji (MD, ang. modified duration)

Macaulay duration pozwala ocenić względną wrażliwość obligacji na zmianę poziomu rynkowych stóp procentowych. Aby sprawdzić, o ile procent zmieni się cena obligacji w przypadku zmiany poziomu rynkowych stóp procentowych (a dokładniej stopy zwrotu w terminie do wykupu YTM danej obligacji) o zadany procent, należy skorzystać z tzw. zmodyfikowanego czasu trwania obligacji (MD).

Wzór na zmodyfikowany czas trwania obligacji

Aby oszacować, o ile zmieni się cena obligacji (lub portfela obligacji), jeżeli wysokość stóp procentowych zmieni się o określoną wartość, należy skorzystać ze wzoru:

Wzór na zmianę ceny obligacji

gdzie:

%P – procentowa zmiana ceny obligacji,

ΔYTM – procentowa zmiana stóp procentowych


Jakie przepływy pieniężne generują obligacje?

 

Obligacje są papierami wartościowymi zapewniającymi regularne przepływy pieniężne. Najważniejsze z nich to:

  • kupony, czyli okresowe wypłaty odsetek;
  • wykup nominału, czyli zwrot pożyczonej kwoty.

W szczególnych przypadkach mogą się pojawić dodatkowe płatności, takie jak:

  • premia za wcześniejszy wykup;
  • dodatkowe odsetki wynikające ze szczególnych zapisów warunków emisji (np. związane z sukcesem projektu finansowanego obligacjami).

 

Wykresy: obligacje kuponowe i zerokuponowe – przepływy pieniężne (cash flow – CF)

Przepływy pieniężne związane z obligacjami można przedstawić za pomocą prostych diagramów. Oś pozioma reprezentuje czas, a pionowe strzałki – przepływy pieniężne. Strzałki skierowane w dół reprezentują wypływy gotówki, a skierowane do góry – wpływy.

Przepływy związane z obligacjami kuponowymi będą się przedstawiały w sposób pokazany na poniższym diagramie:

Przepływy CF - obligacja kuponowa

 

Z kolei płatności związane z obligacjami zerokuponowymi obrazuje diagram:

Przepływy CF - obligacja zerokuponowa


Które obligacje są bezpieczne, czyli analiza fundamentalna emitentów obligacji korporacyjnych

 

Analiza fundamentalna to jedna z podstawowych technik oceny atrakcyjności inwestycyjnej spółek. Na analizę fundamentalną składa się:

  • ocena sytuacji makroekonomicznej,
  • analiza sektora,
  • wszechstronna analiza spółki: prawna, finansowa,
  • wycena spółki.

Źródłami informacji dla analizy fundamentalnej są sprawozdania finansowe, informacje ze spółek, dane makroekonomiczne, analizy i raporty branżowe, prospekty emisyjne i inna dokumentacja związana z obecnością na giełdzie, raporty roczne i okresowe.

 

Analiza wskaźnikowa

Jedną z podstawowych metod analizy fundamentalnej jest analiza wskaźnikowa. Analiza wskaźnikowa jest stosunkowo prosta do przeprowadzenia i jest powszechnie wykorzystywana w procesie inwestycyjnym, zarówno poprzez inwestorów instytucjonalnych, jak i indywidualnych. Wybrane wskaźniki finansowe spółek są szeroko publikowane w prasie branżowej i na stronach internetowych związanych z inwestowaniem.

Do podstawowych wskaźników fundamentalnych należą:

  1. Wskaźniki wyceny:
    • Cena/Zysk (P/E);
    • Cena/Zysk Operacyjny;
    • EV/EBIT;
    • EV/EBITDA;
    • Cena wartość księgowa (P/BV).
  2. Wskaźniki rentowności:
    • rentowność kapitału własnego (ROE);
    • rentowność aktywów (ROA);
    • rentowność operacyjna;
    • rentowność brutto;
    • rentowność netto.
  3. Wskaźniki bezpieczeństwa:
    • wskaźnik Altmana;
    • wskaźniki zadłużenia;
    • wskaźniki płynności.

 

W przypadku inwestycji w akcje więcej uwagi przywiązuje się do wskaźników wyceny, w przypadku obligacji dużą wagę przywiązuje się do oceny wskaźników bezpieczeństwa. Specjalistyczne podmioty, czyli agencje ratingowe, publikują są tzw. ratingi, czyli oceny sytuacji i stabilności finansowej spółek.

 

Metody wyceny spółek

Istotnym składnikiem analizy fundamentalnej jest wycena wartości spółki. Do najczęściej stosowanych metod wyceny należą:

  • DCF – metoda wyceny zdyskontowanych przepływów pieniężnych (Discounted Cash Flow) – do jej przeprowadzenia konieczna jest wszechstronna analiza i prognoza wyników finansowych spółki;
  • Metoda porównawcza – metoda bazująca na porównaniu wskaźników fundamentalnych wycenianej spółki oraz spółek wycenianych rynkowo (notowanych na giełdzie lub będących przedmiotem transakcji fuzji i przejęć M&A), głównie wskaźników wyceny; prosta do przeprowadzenia, gdyż rynkowe wskaźniki finansowe są publikowane w prasie branżowej i na stronach internetowych.

Strategie inwestycyjne, czyli jak zarabiać na obligacjach?

 

Kup w ofercie i trzymaj do wykupu

Podstawowa strategia wykorzystywana w handlu obligacjami. Pozwala na uniknięcie płacenia prowizji maklerskich i innych opłat, w związku z czym zwiększa efektywność inwestycji. Polega na kupnie obligacji w ofercie pierwotnej i przetrzymaniu obligacji przez cały czas do wykupu. Otrzymywane w międzyczasie odsetki mogą być reinwestowane w kolejne obligacje, co dodatkowo zwiększa zysk inwestora. Świadomie zbudowany portfel obligacji zapewnia regularne przepływy gotówkowe i stosunkowo niskie ryzyko dzięki jego dywersyfikacji.

 

Kup w ofercie i sprzedaj na rynku wtórnym

Kolejna strategia wykorzystująca uczestnictwo w ofertach pierwotnych obligacji. Cena obligacji w ofercie pierwotnej najczęściej równa jest nominałowi, czasami powiększonemu o odsetki narosłe od początku sprzedaży. Po debiucie obligacji często dochodzi do wzrostu kursu rynkowego, dzięki czemu można uzyskać zysk kapitałowy na transakcji kupna sprzedaży. Należy pamiętać, że sprzedaż obligacji na rynku wtórnym obłożona jest prowizją maklerską i wziąć to pod uwagę przy szacowaniu zysku z inwestycji.

 

Kup na rynku wtórnym i trzymaj do wykupu

Strategia możliwa do użycia dla inwestorów dysponujących mniejszymi portfelami inwestycyjnymi, nie pozwalającymi na uczestnictwo w ofertach prywatnych. W ofertach prywatnych najczęściej stosowane są minimalne wielkości zapisu, na rynku wtórnym można kupować pakiety obligacji o dowolnej wartości. Przy kupnie mniejszych pakietów należy pamiętać o prowizji płaconej od każdej transakcji – stosowane są najczęściej tzw. minimalne wielkości prowizji, np. 0,19% wartości transakcji ale nie mniej niż 5,00 zł. W tym przypadku handel pakietami o wartości mniejszej niż 2.632 zł skutkuje skokowym wzrostem udziału płaconej prowizji w wartości transakcji.

 

Handluj na rynku wtórnym

Strategia dla aktywnych inwestorów, wykorzystujących wahania cen obligacji na rynku wtórnym. W polskich warunkach stosunkowo trudna do przeprowadzenia ze względu na niską płynność notowanych na Catalyst obligacji. Podstawowym założeniem metody handlu na rynku wtórnym jest kupno po niższej i sprzedaż po wyższej cenie. Metoda ta wymaga ciągłej obserwacji rynku i w związku z tym jest czasochłonna. Poza tym wymaga dobrej znajomości wielu spółek, których obligacje notowane są na rynku.

Kupno obligacji na rynku wtórnym pozwala skorzystać z zalet rachunku IKE – między innymi możliwości odroczenia lub całkowitego zwolnienia zysków z podatku od dochodów kapitałowych oraz podatku od odsetek (tzw. podatku „Belki”).