Po zakończeniu terminu emisji obligacji istnieje możliwość ich kupna i sprzedaży na rynku wtórnym. W przypadku obligacji notowanych na rynku Catalyst transakcje dokonuje się poprzez rachunek maklerski. W przypadku obligacji nienotowanych na rynku zorganizowanym istnieje możliwość dokonania ich kupna i sprzedaży poprzez umowy cywilnoprawne. Szczególnym przypadkiem takiego obrotu są transakcje dokonywane za pośrednictwem wyspecjalizowanych komórek domów maklerskich, które pomagają znaleźć drugą stronę transakcji lub same stają się stroną takiej transakcji (tzw. kupno lub sprzedaż przez dom maklerski „na własne książki”). Korzystną dla inwestorów cechą transakcji za pośrednictwem domu maklerskiego jest ich zwolnienie od podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC).
Na rynku wtórnym transakcje obłożone są dodatkowym kosztem.
- W przypadku rynku zorganizowanego Catalyst jest to prowizja maklerska od wartości transakcji. Jej wysokość jest ustalana przez biuro maklerskie, w którym mamy swój rachunek inwestycyjny. Prowizję taką płaci zarówno kupujący, jak i sprzedający obligacje.
- W przypadku umów cywilnoprawnych (umowa sprzedaży) kosztem jest podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC), którego wysokość wynosi 2% wartości transakcji. Obowiązek zapłaty tego podatku leży solidarnie na kupującym i sprzedającym obligacje. Zwyczajowo ten koszt ponosi sprzedający.
- W przypadku obrotu poza rynkiem regulowanym za pośrednictwem firmy inwestycyjnej (domu maklerskiego) wysokość opłat jest negocjowana. Koszt takiej transakcji może ponosić kupujący lub sprzedający obligacje, mogą ponosić obie strony lub taki dodatkowy koszt może nie występować, jeśli drugą stroną transakcji jest dom maklerski (wtedy przeważnie cena transakcji zapewnia firmie inwestycyjnej uzyskanie korzyści finansowej).
Na rynku Catalyst inwestor płaci ustaloną cenę (cenę rozliczeniową) transakcji równą kursowi transakcji powiększonemu o narosłe odsetki. Kurs transakcji jest często różny od wartości nominalnej obligacji.
Obligacje notowane na Catalyst są zdematerializowane (nie mają formy papierowej) i są zarejestrowane przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. KDPW prowadzi system ewidencji i rozliczania transakcji, zapewniając bezpieczeństwo obrotu. Transakcje na Catalyst są rozliczane przez KDPW w terminie dwóch dni roboczych (D+2). Oznacza to, że kupując obligacje, zostaną one zaksięgowane (pojawią się) na naszym rachunku maklerskim po dwóch dniach roboczych od dnia zawarcia transakcji. Przy transakcji sprzedaży środki pieniężne pojawią się na naszym rachunku również po dwóch dniach roboczych od transakcji. Kupując obligacje w czwartki lub piątki inwestor płaci sprzedającemu narosłe odsetki za dwa dodatkowe dni – sobotę i niedzielę (w sumie za 4 dni).
W przypadku obligacji notowanych na Catalyst dostępne są raporty bieżące spółek zawierające m.in. sprawozdania finansowe, co umożliwia inwestorowi ocenę sytuacji gospodarczej emitenta.
Rachunek maklerski
Chcąc korzystać z możliwości handlu obligacjami na rynku Catalyst należy otworzyć rachunek maklerski. W przypadku już posiadanego rachunku maklerskiego wystarczy sprawdzić, czy nasz dom maklerski udostępnia handel na Catalyst.
Jedną z bardziej istotnych spraw związanych z aktywnym handlem za pośrednictwem rachunku maklerskiego jest wysokość prowizji – podstawowego kosztu inwestora. Prowizja to zazwyczaj od 0,1 do 0,35% wartości transakcji. Przy wyborze domu maklerskiego warto więc zwrócić uwagę na ten czynnik.
Przykład:
Bierzemy pod uwagę dziesięcioletnią inwestycję w obligacje o wartości początkowej 100.000 zł. Całość portfela obracana jest pięć razy w ciągu roku (średnio aktywna strategia). Prowizja od transakcji wynosi 0,2% wartości transakcji. Wartość portfela co roku przyrasta o 7%.
Przy takich założeniach po dziesięciu latach zapłacimy łącznie 13.816,45 zł prowizji maklerskich. Stanowi to 7,5% końcowej wartości portfela obligacji.
Posiadając rachunek maklerski można wystawiać zlecenia kupna i sprzedaży obligacji. W zleceniu należy podać, jakie obligacje, ile sztuk obligacji i po jakiej cenie chcemy je kupić lub sprzedać. Trzeba pamiętać, że na wielu obligacjach notowanych na Catalyst obrót jest niewielki, więc na realizację zlecenia przyjdzie najczęściej trochę poczekać. Notowania obligacji korporacyjnych można sprawdzić na stronie gpwcatalyst.pl.
Handlując obligacjami na Catalyst trzeba pamiętać, że rozliczenie transakcji następuje po dwóch dniach roboczych od jej zawarcia.
Obliczanie ceny obligacji
Kurs obligacji na platformie Catalyst podawany jest w procentach wartości nominalnej. Chcąc obliczyć, po jakiej cenie kupuje się lub sprzedaje obligacje, należy pomnożyć kurs i wartość nominalną. Jeżeli wartość nominalna obligacji wynosi 1.000 zł, a kurs 94,6%, wtedy za obligację płacimy 946 zł, jeżeli kurs wynosi 102,5% wtedy za obligację płacimy 1.025 zł.
Do tak obliczonej ceny obligacji na Catalyst należy dodać narosłe odsetki należne posiadaczowi obligacji, proporcjonalnie do czasu, w którym posiadał obligacje. Wysokość odsetek, dodawanych codziennie do kursu, można sprawdzić na stronie gpwcatalyst.pl, na której publikowane są tzw. tabele odsetkowe. Tabele odsetkowe informują o odsetkach od wszystkich notowanych obligacji, we wszystkich kolejnych dniach. Rozliczenie transakcji następuje po dwóch dniach roboczych, a więc do ceny obligacji należy dodać odsetki należne na dzień, w którym dokonane zostanie rozliczenie transakcji.
Przykład:
Inwestor kupuje we wtorek, 2 lipca, 70 obligacji o wartości nominalnej 100 zł po kursie 97,2%. W tabelach odsetkowych odszukał, że w czwartek, 4 lipca (2 dni robocze od zawarcia transakcji), narosłe odsetki od obligacji wynoszą 2,24 zł. Transakcja zostanie więc zawarta po cenie równej:
Cena = (70 obligacji * nominał 100 zł * kurs 97,2%) + (70 obligacji * odsetki 2,24 zł) = 6.960,80 zł
Za 6.960,80 zł inwestor w czwartek, 4 lipca, stanie się właścicielem 70 obligacji.
Aby wyliczyć rzeczywisty koszt transakcji cenę z powyższego przykładu należy dodatkowo powiększyć o prowizję maklerską.